Κνωσός 1878, πριν ακόμη η Κρήτη απαλλαγεί ολοκληρωτικά από την τουρκική κατοχή, ο Ηρακλειώτης Μίνως Καλοκαιρινός κάνει τις πρώτες εκσκαφές φέρνοντας στο φως την Κνωσό. Το Μάρτιο του 1900 ο sir Arthur Evans συνεχίζει το έργο και μεταξύ άλλων ανακαλύπτει το ¨Μέγα Ζατρίκιον” δηλαδή μια μεγάλη πλάκα από Ελεφαντόδοντο και πέτρα μπλε χρώματος με γυάλινη επικάλυψη και χρυσά φύλλα. Ένας άβακας διαστάσεων 104Χ61 εκατοστά με 4 πιόνια. Το «Μέγα Ζατρίκιον» ήταν ένα βασιλικό παιχνίδι ανάλογο με το σύγχρονο σκάκι και γι’ αυτό ο χώρος που ανακαλύφθηκε ονομάστηκε «Διάδρομος του Ζατρικίου». Από το 1.600 π.χ. οι κάτοικοι της Κρήτης γνώριζαν το ψυχαγωγικό αυτό άθλημα και το είχαν κατατάξει ανάμεσα στις αγαπημένες δραστηριότητες των βασιλικών οικογενειών.
Μέχρι την εποχή του μεσαίωνα, το πνευματικό αυτό παιχνίδι σκέψης και αυτοσυγκέντρωσης εξακολουθούσε να ονομάζεται «Ζατρίκιον». Όπως και σήμερα, είχε 64 τετραγωνάκια, όπου καθένα αντιστοιχούσε σε μια ξεχωριστή περιοχή του βασιλείου. Όπως είναι φυσικό, ο βασιλιάς δεν έπρεπε με κανένα τρόπο να χάσει, έστω και μια περιφέρεια από το βασίλειό του, γιατί τότε πια θα έμενε μόνος κι έρημος, χωρίς καλλιεργήσιμη γη και υπηκόους. Η λέξη Ζατρίκιον είναι ξεκάθαρα αρχαιοελληνική και ετυμολογικά προέρχεται από δύο λέξεις, το επιτακτικό μόριο «ζα-» και του ρήματος τριάζω ή τριάσσω. Το επιτακτικό μόριο «ζα» είναι πολύ γνωστό και το χρησιμοποιούμε σε πολλές λέξεις και έχει ως στόχο να ενισχύει το δεύτερο συνθετικό της λέξης. Για παράδειγμα ζά(μ)πλουτος ή ζάπλουτος δηλαδή ο πολύ πλούσιος, ο πάμπλουτος, ο βαθύπλουτος.
Επίσης το ρήμα τριάζω ή τριάσσω ή τριάττω σημαίνει νικώ. Και τριαγμός σημαίνει νίκη. Ζατριάζω σημαίνει υπερνικώ ή κατανικώ.
Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου