Με μια συνεχή ιστορική διαδρομή περίπου 6.000 χρόνων, ο βράχος της Ακρόπολης και οι γύρω πλαγιές κατοικήθηκαν από κοινωνίες ανθρώπων που άφησαν πίσω έντονα τα σημάδια της παρουσίας τους. Η σημερινή αυτή συνοικία, είναι η τελευταία μορφή μιας μακραίωνης οικιστικής ιστορίας.
Η Πλάκα αναπτύχθηκε κυρίως γύρω από τα ερείπια της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας, σε μια περιοχή που ήταν συνεχόμενα κατοικημένη από την προϊστορία. Κατά τα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας, η Πλάκα ως η πιο αρχοντική περιοχή ήταν η τουρκική συνοικία της Αθήνας και η έδρα του Βοεβόδα (κυβερνήτη). Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, η Πλάκα όπως και η υπόλοιπη Αθήνα, εγκαταλείφθηκε προσωρινά από τους κατοίκους της λόγω των μαχών και της πολιορκίας της Ακρόπολης που έγιναν εκεί το 1826. Η περιοχή ανακατασκευάστηκε κατά τα πρώτα χρόνια της κυριαρχίας του βασιλιά Όθωνα. Η Πλάκα είχε μια αρκετά μεγάλη κοινότητα Αρβανιτών μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, γεγονός που οδήγησε ορισμένους να την αναφέρουν ως την “Αρβανίτικη συνοικία της Αθήνας”.
Η γειτονιά της Πλάκας διατηρεί τον ιστορικό και αρχιτεκτονικό της χαρακτήρα. Δρόμοι και ρυμοτομικό σχέδιο, απόλυτα προσαρμοσμένο στο φυσικό χώρο ανάπτυξής τους. Έντονη παρουσία αρχαιολογικών χώρων και μνημείων όλων των εποχών, κλασικά, ρωμαϊκά, βυζαντινά, οθωμανικά. Μεγάλος αριθμός κτιρίων, ιστορικού και αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος του 19ου και των αρχών του 20ου αι. Τα λαϊκά σπίτια, αποτελούν δείγματα της εξέλιξης της τοπικής αθηναϊκής αρχιτεκτονικής, χωρίς έντονες εξωτερικές αλλοιώσεις, ενώ τα νεώτερα διατηρούν το ύφος των προηγούμενων. Στις περισσότερες περιπτώσεις η αυλή παίζει κυρίαρχο ρόλο. Μεταπολεμικά, τα κτίσματα της Πλάκας κρίθηκαν διατηρητέα στο σύνολό τους, με αποτέλεσμα η Πλάκα να αποτελεί τη μοναδική συνοικία της Αθήνας που σε τέτοια έκταση μπορεί κάποιος να δει την πόλη όπως ήταν πριν 100 χρόνια.
Έναν ιδιαίτερο και ιδιόμορφο χαρακτήρα παρουσιάζει η οικιστική ενότητα των Αναφιώτικων στις ΒΑ υπώρειες του βράχου της Ακρόπολης. Οι ανάγκες στέγασης Αναφιωτών μαστόρων που δούλευαν στο κτίσιμο της πρωτεύουσας κατά το τέλος της βασιλείας του Όθωνα, οδήγησαν στη δημιουργία αυτού του οικισμού με κυκλαδίτικο ρυθμό.
Μουσεία στην Πλάκα
Στη Πλάκα βρίσκονται σήμερα πολλά μουσεία και χώροι πολιτισμού. Κάποια από τα μουσεία που βρίσκονται στη Πλάκα είναι το Νέο Μουσείο Ακρόπολης, το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης, το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων, το Μουσείο Φρυσίρα, το Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου και η Οικία Κλεάνθη – Σάουμπερτ.