Σύκο μια ιστορία σαν παραμύθι

Μια φορά κι ένα καιρό, πριν από πολλά πολλά χρόνια, στην αυλή ενός πλούσιου Αθηναίου άρχοντα έβγαινε ένα μακρόβιο δέντρο, που ο κορμός του, οι κλάδοι του και τα φύλλα του είχαν γαλακτώδη χυμό. Ο πλούσιος άρχοντας ήταν υπερήφανος για το στολίδι αυτού του κήπου του και έλεγε μάλιστα ότι ο Τιτάν Συκεύς είχε μεταμορφωθεί σ’ ένα τέτοιο δέντρο από την ίδια την μητέρα του τη Γη. Κάθε πρωί μάζευε τους νόστιμους και γλυκύτατους καρπούς, τους οποίους και παρέθετε στα συμπόσια που οργάνωνε για τους φίλους του, είτε νωπούς είτε αποξηραμένους στον ήλιο, μαζί με άλλα επιδόρπια.

Ένα πρωί, ο άρχοντας ανακάλυψε ότι κάποιος στην διάρκεια της νύχτας έκλεβε τους καρπούς από το δέντρο του και έβαλε ανθρώπους να ψάξουν όλη την πόλη για να βρουν τους κλέφτες. Το ίδιο έκαναν και οι υπόλοιποι άρχοντες, προσπαθώντας να προφυλάξουν κι αυτοί τα δικά τους δέντρα. Έτσι σχηματίσθηκε μια ειδική ομάδα ανδρών, οι οποίοι παρακολουθούσαν και κατήγγειλαν αυτούς που έκλεβαν ή έκαναν εξαγωγή των πολύτιμων για την Αττική καρπών. Οι άνδρες αυτοί ονομάστηκαν “συκοφάντες”.

Σύμφωνα με τον Επικούρειο φιλόσοφο από τα Γάδαρα της Συρίας Φιλόδημο, η λέξη συκοφάντης προήλθε από τα πρόστιμα και τις εισφορές που πλήρωναν άλλοτε στα σύκα και άλλοτε στο κρασί και το λάδι οι προμηθευτές, για τις δαπάνες του κράτους. Αυτή η ιστορία ως ένα βαθμό συνδέει τη γη της Αττικής με τη βασιλική συκή και τα σύκα με τους «συκοφάντες»

Στην Αρχαία Ελλάδα, αποδιδόταν τέτοια σημασία στον καρπό της συκιάς -όχι μόνο για την διατροφή αλλά και το εμπόριο- ώστε υπήρχαν αυστηρές διατάξεις που ρύθμιζαν την καλλιέργεια του. Με εξαίρεση την ιερή ελιά, το σύκο ήταν από τα πιο πολύτιμα φρούτα στην αρχαιότητα και κυρίως στην Αττική, όπου μάλιστα ο Σόλων είχε απαγορεύσει την εξαγωγή τους επί προστίμω για να τα απολαμβάνουν αποκλειστικά και μόνο οι πολίτες της Αθήνας. Επίσης, οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τα σύκα και ως τροφή στους χοίρους και στις χήνες. Από τις χήνες που τάιζαν με σύκα γινόταν το φουαγκρά, ένας εκλεκτός μεζές τον οποίο γεύονταν από αρχαιοτάτων χρόνων. Οι Ρωμαίοι το έμαθαν από τους Έλληνες και κάπως έτσι διαδόθηκαν η συνταγή και οι τεχνικές παρασκευής του στη Γαλατία.

Σύμφωνα με την ιστορία και έναν αρχαίο θρύλο, ένας από τους λόγους που ο Ξέρξης ήθελε να κατακτήσει τα εδάφη της Ελλάδας ήταν για τα ξακουστά σύκα που είχε. Για τους Αθηναίους το σύκο ήταν σύμβολο ευημερίας, ενότητας και της γονιμότητας. Εξ ου και το προσωνύμιο του Διονύσου που ήταν συκίτης. Με βάση τη μυθολογία την εποχή που ο Δίας προσπαθούσε να γίνει κυρίαρχος των Θεών, ανάμεσα στους αντιπάλους του ήταν και οι Τιτάνες. Ένας από αυτούς ήταν και ο Τιτάνας Συκεύς, ο οποίος για να γλυτώσει από τον θυμό και την καταδίωξη του Δία, με τη βοήθεια της Μητέρας του Γης τρύπωσε στο χώμα. Σε εκείνο το σημείο βλάστησε η πρώτη συκιά.

Στην Παλαιά Διαθήκη, ο Κήπος της Εδέμ ήταν γεμάτος με συκιές και τα φύλλα χρησιμοποιούνταν από τον Αδάμ και την Εύα, ώστε να κρύψουν τη γύμνια τους. Μελετητές αναφέρουν ότι το απαγορευμένο φρούτο που δάγκωσε η Εύα ήταν σύκο και όχι μήλο. Αναφορές στη συκιά υπάρχουν και σε άλλες γραφές όπως του Ησαΐα, του Ιερεμία και στην Καινή Διαθήκη.

Ευρήματα αποδεικνύουν την ύπαρξη του φρούτου στην Μινωική και Βυζαντινή εποχή και μάλιστα ως μία καθημερινή τροφή. Ο Όμηρος αναφέρει πως όταν ο Οδυσσέας αποκαλύφθηκε στον πατέρα του Λαέρτη για να τον αναγνωρίσει, του ανέφερε πως είχε λάβει από τον ίδιο, μεταξύ άλλων δώρων σαράντα σύκα. Αριστοτέλης, Επιγένης, Αθήναιος αναφέρουν στα έργα τους το ιερό φυτό.

Το σύκο, ο βασιλιάς των φρούτων σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες είναι ένα από τα πιο αγαπητά αλλά και πιο παρεξηγημένα φρούτα που εδώ και τουλάχιστον 3000 χρόνια αποτελεί βασικό συστατικό της ανθρώπινης διατροφής. Για τους αρχαίους πολιτισμούς της Μεσογείου αλλά και της Ανατολής, το σύκο αποτελούσε είδος πρώτης ανάγκης. Το άφηναν συνήθως να ξεραθεί στον ήλιο ή σε κάποιο φούρνο και θεωρείτο σε τέτοιο βαθμό αναπόσπαστο μέρος του τοπικού διαιτολογίου, ώστε ενίοτε αντικαθιστούσε ακόμη και το ψωμί.

 

Η διατροφική άξια του σύκου

Τα σύκα είναι μία πλούσια πηγή διαφόρων βιταμινών, μετάλλων, υδατανθράκων, σακχάρων, φαινολών και διαιτητικών ινών. Το 2% του συνολικού του βάρος αποτελείται από ασβέστιο. Ένα μέταλλο που αποτελεί βασικό συστατικό των δοντιών και των οστών, ενώ παράλληλα βοηθάει στον μηχανισμό πήξης του αίματος. Το κάλιο είναι ακόμα ένα μέταλλο που περιέχεται στο φρούτο, διατηρώντας σε χαμηλά επίπεδα την αρτηριακή πίεση. Άλλα μέταλλα όπως σίδηρος, φώσφορος, νάτριο και ψευδάργυρος υπάρχουν σε μικρότερες ποσότητες.

Βιταμίνες που συναντάμε στον καρπό του σύκου είναι η βιταμίνη K, που βοηθάει στην πήξη του αίματος, η βιταμίνη A, η βιταμίνη C και η B6 . Η σημασία της βιταμίνης B6 είναι σημαντική για την προστασία του δέρματος και του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Τα 100 γραμμάρια φρέσκου σύκου περιέχουν 74 θερμίδες, ενώ η ίδια ποσότητα αποξηραμένων σύκων φτάνει τις 249 θερμίδες.

Το σύκο έχει ποικίλα οφέλη για την υγεία πρέπει όμως, να καταναλώνεται μέσα σε φυσιολογικά πλαίσια και ποσότητες. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να έχουν τα άτομα που πάσχουν από νόσους του εντέρου, όπως η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα. Οι μεγάλες ποσότητες των φυτικών ινών που περιέχει ο καρπός του σύκου μπορεί να προκαλέσουν την εκδήλωση πόνου, λόγω της διόγκωσης του εντέρου ή αύξησης της κινητικότητάς του. Άτομα με διαβήτη θα ήταν καλό να απευθυνθούν σε διαβητολόγο, ώστε να τους επισημάνει την ποσότητα που πρέπει να καταναλώνουν.

Στην Βόρεια Ελλάδα κυρίως, τα ώριμα σύκα διατηρούνται βρασμένα σε ένα πηχτό σιρόπι από μούστο και ονομάζονται ρετσέλι. Οι αρχαίοι Έλληνες έδειχναν μεγάλη αδυναμία στα φρέσκα αλλά και στα ξηρά σύκα τα οποία κατανάλωναν ως γλύκισμα, εκλεκτό μάλιστα, μετά από τα τσιμπούσια μαζί με διάφορους ξηρούς καρπούς. Για αιώνες οι Έλληνες συνήθιζαν κυρίως στα νησιά του Αιγαίου, στα Ιόνια, στην Κρήτη και στην Πελοπόννησο να αποξηραίνουν τα σύκα και να τα τρώνε ως γλύκισμα το χειμώνα.

Τα ξηρά σύκα συχνά γεμίζονται με ξηρούς καρπούς ή βράζονται με ξηρούς καρπούς μέσα σε ένα ελαφρύ σιρόπι μελιού. Τα σύκα παντρεύονται ιδανικά με τα μυρωδικά και το μούστο. Το αποτέλεσμα είναι ένας εξαιρετικός μεζές για ρακή ή ούζο.

Προιόντα Ονομασίας Προέλευσης

Στα πλαίσια της Εθνικής–Κοινοτικής Νομοθεσίας (Καν. ΕΟΚ αριθμ. 510/06 του Συμβουλίου), τρεις είναι οι περιοχές της Ελλάδας στις οποίες παράγονται σύκα με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ) ή προστατευόμενη γεωγραφική ένδειξη (ΠΓΕ): η Κύμη Ευβοίας, η Βραβρώνα Μαρκοπούλου Μεσογείων και ο Ταξιάρχης Ευβοίας.

 

                                                                     Συκοκαρυδόπιτα

Yλικά

100 γραμμ. φρυγανιά τριμμένη, 400 γραμμ. αλεύρι κοσκινισμένο, 15 ξερά σύκα ψιλοκομμένα, 1½ φλιτζάνι καρύδια τριμμένα, 1 κουταλάκι σόδα, 1 κουταλάκι αλάτι 2½ κουταλάκια μπέικιν πάουντερ, ½ φλιτζάνι μαύρο ρούμι, 1 φλιτζανάκι κονιάκ 100 γραμμ. βούτυρο φρέσκο, 1 ½ φλιτζάνι ζάχαρη ψιλή, 1 φλιτζάνι νερό ζεστό (όχι καυτό) 3 αυγά, χωριστά κρόκοι από τα ασπράδια, 1 κουταλιά κακάο.

Εκτέλεση

Σε μια λεκάνη ρίχνουμε το ζεστό νερό, το κονιάκ, το ρούμι και τη σόδα και τα ανακατεύουμε μέχρι να λιώσει η σόδα. Κατόπιν προσθέτουμε τα σύκα ψιλοκομμένα και τα αφήνουμε να μείνουν για 15-20 λεπτά. Σε άλλη λεκάνη ρίχνουμε το βούτυρο και τη ζάχαρη και τα χτυπάμε μέχρι να αφρατέψουν. Προσθέτουμε τους κρόκους των αυγών και συνεχίζουμε να χτυπάμε για 3-4 λεπτά ακόμη. Κατόπιν ρίχνουμε το αλάτι, το μείγμα με τα σύκα, το μπέικιν πάουντερ, το κακάο, τα καρύδια, τη φρυγανιά και τελευταίο το αλεύρι και τα ανακατεύουμε πολύ καλά. Χτυπάμε τα ασπράδια των αυγών μαρέγκα, τη ρίχνουμε στο μείγμα λίγη λίγη ανακατεύοντας απαλά να ενσωματωθεί στη ζύμη. Στη συνέχεια βουτυρώνουμε ένα ταψί, το πασπαλίζουμε με λίγο αλεύρι, αδειάζουμε το μείγμα και το ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 170-180 °C για 1 ώρα.