1909 – 1919. Λίγο πριν την Καταστροφή
Χρονολόγιο.
- 13 Απριλίου. Εκδηλώνεται ανεπιτυχώς επαναστατικό κίνημα στην Κωνσταντινούπολη. Εκθρονίζεται και εξορίζεται ο Αβδούλ Χαμίτ Β΄. Τον διαδέχεται ο Μεχμέτ ο Ε΄.
- 8 Οκτωβρίου – 3 Δεκεμβρίου, Α΄ Βαλκανικός πόλεμος και συντριβή του τουρκικού στρατού.
- 30 Ιουνίου – 20 Ιουλίου, Β΄ Βαλκανικός πόλεμος και νέα ήττα της Τουρκίας.
- 13 Απριλίου. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία χάνει όλα τα ευρωπαϊκά εδάφη της στα δυτικά του ποταμού Έβρου, ως αποτέλεσμα των δύο Βαλκανικών Πολέμων. Αρχίζει μια μεγάλη εισροή Τούρκων στα ενδότερα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
- Η περιοχή-πυρήνας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που έχει απομείνει, γνωρίζει αύξηση πληθυσμού περίπου 2,5 εκατομμυρίων λόγω της μετανάστευσης από τα Βαλκάνια. Στην Ελλάδα δόθηκαν, το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας, της Ηπείρου, τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου και μέρος της Θεσσαλίας (Ελασσόνα).
- Η Οθωμανική αυτοκρατορία εισέρχεται στον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο ως σύμμαχος της Γερμανικής Αυτοκρατορίας.
1915-1916. Οι Αρμένιοι της Ανατολίας σφαγιάζονται από Τούρκους. Πάνω από ένα εκατομμύριο Αρμένιοι πεθαίνουν.
- Έναρξη της βρετανικής εκστρατείας στο Ιράκ και τη Συρία. Οι Οθωμανοί ηττώνται σε αρκετές μάχες και τον επόμενο χρόνο χάνουν τις περιοχές της Μέσης Ανατολής.
- Η Ελλάδα επιτίθεται στη Μικρά Ασία στη Σμύρνη και αναλαμβάνει τον έλεγχο πολλών δυτικών περιοχών. Η 1η Μεραρχία του Ελληνικού Στρατού αποβιβάζεται στη Σμύρνη στις 2 Μαΐου.
1919, 6 Μαΐου. Ο Κεμάλ οργανώνει την αντίσταση εναντίον των Ελλήνων και στις 6 Ιουνίου κηρύσσει την αντίσταση του τουρκικού λαού.
Στις 28 Ιουνίου ενισχύονται οι ελληνικές δυνάμεις, ο στρατηγός Παρασκευόπουλος φτάνει στη Σμύρνη και αρχίζει ο τούρκικος ανταρτοπόλεμος τον Ιούλιο
Οργανώνεται η ελληνική στρατιά Μικράς Ασίας το Δεκέμβριο
- Η διάσκεψη του Λονδίνου αποφασίζει να παραχωρηθεί η Σμύρνη με την ενδοχώρα της στην Ελλάδα στις 15 Φεβρουαρίου οι σύμμαχοι καταλαμβάνουν προσωρινά την Κωνσταντινούπολη στις 3 Μαρτίου ο Κεμάλ τίθεται εκτός νόμου στις 3 Μαρτίου.
Ο στρατηγός Παρασκευόπουλος ορίζεται διοικητής του γενικού στρατηγείου το οποίο μεταφέρεται από τη Θεσσαλονίκη στη Σμύρνη στις 15 Μαρτίου.
Αρχίζει ο τουρκικός εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους υποστηρικτές του Κεμάλ και των πιστών στο σουλτάνο στρατευμάτων τον Απρίλιο.
Σχηματίζεται προσωρινή κυβέρνηση από τον Κεμάλ στις 27 Απριλίου και γενική επιστράτευση Τούρκων ανατολίας στις 27 Μαΐου.
Συμφωνίες του Κεμάλ με τους Ιταλούς στις 15 Μαΐου και τους Γάλλους τις 30 Μαΐου
Οι Έλληνες καταλαμβάνουν τη Φιλαδέλφεια στις 14 Ιουνίου
Οι Έλληνες προελαύνουν στην Ανατολική Θράκη τον Ιούλιο, οι στρατιωτικές δυνάμεις της Μικράς Ασίας προωθούνται με επιτυχία στην ενδοχώρα.
Στη συνθήκη των Σεβρών αποφασίζονται η παραχώρηση της Σμύρνης και της ενδοχώρας σε ελληνική διοίκηση και η διενέργεια δημοψηφίσματος μετά πενταετία παραχωρείται η Ανατολική Θράκη μέχρι την Τσατάλτζα, ενώ παραχωρούνται οριστικά τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
27 – 28 Ιουλίου. Αποφασίζεται αφοπλισμός των στενών και περιορίζεται ο τουρκικός Στρατός και στόλος.
30 Ιουλίου. Απόπειρα εναντίον του Βενιζέλου στο σταθμό της Λιόν. Αρχίζουν επιθετικές επιχειρήσεις των Ελλήνων προς Ουσακ Τσεντις από τις 13 έως τις 22 Αυγούστου.
26 Οκτωβρίου. Οργανώνεται από τον Κεμάλ τακτικός τουρκικός στρατός.
1 Νοεμβρίου, ο Βενιζέλος συντρίβεται στις εκλογές και αναχωρεί στο εξωτερικό.
Ο Παπούλιας ορίζεται από την κυβέρνηση Ράλλη διοικητής της στρατιάς Μικράς Ασίας. θεαματικές αλλαγές στο στράτευμα. Αντικαθίστανται οι βενιζελικοί αξιωματικοί το Νοέμβριο, ενώ στις 6 Δεκεμβρίου επιστρέφει κατόπιν δημοψηφίσματος ο έκπτωτος Βασιλιάς Κωνσταντίνος.
- Ο Βενιζέλος με επιστολή του στην Ελληνική πρεσβεία στο Παρίσι υποδεικνύει την εκκένωση των πέραν της συνθήκης των Σεβρών καταλήξεις των περιοχών της Μικράς Ασίας
- Δεκέμβριος. Γίνεται Διασυμμαχική διάσκεψη του Λονδίνου. Προτείνεται ο διακανονισμός του ανατολικού ζητήματος με βάση τη συνθήκη των Σεβρών, ενώ οι Έλληνες διαβεβαιώνουν ότι μπορούν να συντρίψουν τις δυνάμεις του Κεμάλ, οι Τούρκοι ζητούν την κατάργηση της συνθήκης των Σεβρών. Οι Έλληνες απορρίπτουν την πρόταση των Συμμάχων για ανάληψη διαιτητικού ρόλου. Ο Κεμάλ ξεκινά διπλωματικές πρωτοβουλίες για συμφωνίες με τις Μεγάλες Δυνάμεις και τη Σοβιετική Ένωση. Ο ελληνικός στρατός παρουσιάζει απώλειες σε επιχειρήσεις στο Εσκί Σεχίρ και το Αφιόν Καραχισάρ.
Στην κυβέρνηση έχει ορκιστεί ο Γούναρης. Οι αποτυχίες οδηγούν σε αλλαγές: ο στρατηγός Δούσμανης αναλαμβάνει την εποπτεία της στρατιάς. Η ελληνική κυβέρνηση δεν αποδέχεται τη διαμεσολάβηση των Δυνάμεων της Αντάντ. Οι Έλληνες σημειώνουν σημαντικές επιτυχίες σε βάρος των Τούρκων. Καταλαμβάνουν το Αφιόν Καραχισάρ στις 30 Ιουνίου και το Εσκί Σεχίρ στις 8 Ιουλίου. Οι Τούρκοι υποχωρούν στην ενδοχώρα και ο Κεμάλ διορίζεται αρχιστράτηγος.
Στις 23 Ιουλίου γίνεται η εκστρατεία του Σαγγαρίου. Ο ελληνικός στρατός κατευθύνεται προς την άγκυρα την 1η Αυγούστου, η εκστρατεία σημειώνει σημαντική αποτυχία, ο ελληνικός στρατός υποχωρεί και οι ξένες κυβερνήσεις συγχαίρουν τον Κεμάλ για τις νίκες του.
Αύγουστος – Σεπτέμβριος. Το σκηνικό αλλάζει.
1922. Νέα διάσκεψη στο Παρίσι. Η Ελλάδα δέχεται την ανακωχή, η Τουρκία απαιτεί εκκένωση της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης στις 9 Μαρτίου
Ιταλία και ενώνουν την περιοχή της Εφέσου στις 5 Απριλίου. Παραιτείται η κυβέρνηση Γούναρη.
Στις 3 Μαΐου, καταψηφίζεται η κυβέρνηση Στρατού και σχηματίζεται κυβέρνηση συνασπισμού από τον Πρωτοπαπαδάκη.
Στις 22 Μαΐου, ο στρατηγός Χατζηανέστης αντικαθιστά τον Παπούλια στη στρατιά Μικράς Ασίας ενώ πραγματοποιούνται εκτεταμένες αλλαγές στο στράτευμα.
Ιούλιος. Σχέδιο για την ελάττωση του στρατού στη Μικρά Ασία με στόχο την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης.
13 Αυγούστου. Αρχίζει μεγάλη τουρκική επίθεση.
27 Αυγούστου. Ο τουρκικός Στρατός μπαίνει στη Σμύρνη.
Στις 31 Αυγούστου, Διωγμοί των Ελλήνων και πυρπόληση της πόλης.
1 – 5 Σεπτεμβρίου. Αποχώρηση των ελληνικών στρατευμάτων από τη Μικρά Ασία…
